: Middeleeuwse Utrechtse relieken op reis: de schat van de oud-katholieke Gertrudiskathedraal //

Op veilingsites worden regelmatig eigendommen van popsterren en sporthelden aangeboden. De wc-bril van John Lennon, maar ook de rijstkom van Mahatma Gandhi wisselden onlangs voor grof geld van eigenaar. In de middeleeuwen was het niet anders, al waren toen vooral religieuze idolen populair. Voorwerpen of overblijfselen van heiligen ? relieken ? speelden een cruciale rol in de religieuze beleving van de middeleeuwse gelovige. Er werden wonderdadige krachten aan toegekend en eeuwenlang waren ze een bron van troost en verering. Tijdens de reformatie kreeg de katholieke religie forse aanvallen te verduren; kerkgebouwen werden ingenomen en kerkschatten werden geroofd of vernietigd. De katholieken zetten zich in om hun tastbare stukjes heiligheid op aarde veilig te stellen. Ze werden geregeld verplaatst en verborgen en zo werden ook relieken toevertrouwd aan de zorg van de ? inmiddels oud-katholieke ? Gertrudisparochie in Utrecht. Tot nog toe was de omvang en aard van deze verborgen verzameling relieken vrijwel onbekend. Auteur Anique de Kruijf inventariseerde alle ruim 1700 objecten en reconstrueerde hun herkomst en redding. De collectie bevat materiaal van talloze heiligen en kent een grote variëteit in ouderdom en vorm. De reliekschat overtrof alle verwachtingen, zowel in omvang en samenstelling als in historisch belang. Het mag met recht een mirakel heten dat zoveel kostbare middeleeuwse relieken de tijd van de reformatie hebben overleefd.

De oud-katholieke Gertrudiskathedraal in Utrecht herbergt een collectie middeleeuwse relieken van ruim 1700 objecten. Dat is na onderzoek bepaald door kunsthistorica Anique de Kruijf. Zij promoveerde in maart 2011 op dit onderwerp aan de Universiteit van Amsterdam. Momenteel worden stukjes bot, doeken, versierde gewaden, steentjes en schedels gedateerd en onderzocht met de recentste wetenschappelijke methodes. Of de relieken echt zijn, zoals de schedel van Sint Agnes van Rome, laat de auteur in het midden. Als de mensen al eeuwen geloven dat ze echt zijn, is dat voor haar genoeg. Door de goede hoofdstukmatige indeling en de prettige schrijfstijl van dit boek, krijgt de lezer goede inzichtelijke informatie over dit onderwerp. Tevens wordt uitgebreid ingegaan op de functie van de heiligen in de middeleeuwen, diverse religieuze stromingen en het ontstaan van de reliekverering. Duidelijk wordt wel dat relieken ons veel leren over het geloof, de volksdevotie en de middeleeuwse geschiedenis. Voorzien van kleuren- en zwart-witfoto's, eindnoten, een appendix, diverse bijlagen en een gedegen literatuuroverzicht.