- betekenis ontbreekt. Om dat inzicht te verkrijgen wordt in dit boek een specifieke systeemtheorie ontwikkeld, de theorie van de vier fundamentele systeemrelaties. Deze metatheorie maakt het mogelijk fundamentele zaken op zeer verschillende gebieden te verklaren. Zo wordt verhelderd wat de moderne natuurkunde over de materie aan het licht heeft gebracht. Verder geeft de theorie inzicht in de centrale kenmerken van plant, dier en mens, de existentiemogelijkheden van de mens en wat mensen in hun religies ervaren.
Door deze systeemtheorie kunnen in het bijzonder de ontwikkelingen en stadia die wetenschap en samenleving doormaken begrepen worden. Dat geeft zicht op een fundamentele verdere ontwikkeling die mogelijk of wellicht noodzakelijk is.
Dit werk is bedoeld voor ontwikkelde leken, wetenschappers en filosofen die geïnteresseerd zijn in wat de inspanning om de werkelijkheid te begrijpen heeft voortgebracht.



Gerben Stavenga studeerde natuurkunde en filosofie, promoveerde op de studie Science and Liberation, en was als wetenschapsfilosoof verbonden aan de Faculteit der Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Groningen.

In 1991 promoveerde de schrijver op 'Science and Liberation'. Nu, zeven jaar na zijn pensionering als wetenschapsfilosoof aan de RU Groningen, heeft hij dat proefschrift herschreven voor een breder, maar nog altijd zeer select publiek. Het probleem: een wetenschappelijke theorie is niet in staat om haar eigen aard en betekenis te onderzoeken. De oplossing: een relationele systeemtheorie. Naar zijn mening zijn er slechts vier systeemrelaties. Zijn classificatie is duidelijk afkomstig uit de theoretische natuurkunde, maar hij treft hem vervolgens ook aan in de wereld van plant, dier en mens, en in de verschillende religies en culturen. En omdat de vier relaties een vaste volgorde kennen, kan men spreken van stadia in een ontwikkeling, en dat opent een perspectief op de toekomst. Hier spreekt duidelijk de tweede inspiratiebron: de theologie, met name die van Karl Barth. En de lezer? Zo'n kast waarin alles past, oogt natuurlijk prachtig. Maar buiten op het land wordt gewerkt, en de vraag rijst voortdurend of Stavenga daar niet uitsluitend oogst wat hij zelf eerst heeft gezaaid.