Nieuwstaat.


Londen, Parijs en Wenen waren de drie grootste en belangrijkste steden van het 19e eeuwse Europa. Elk was de hoofdstad en intellectueel centrum en maakte in de loop van de honderd jaar na 1814 een enorme groei door: elk had ook een eigen karakter. Het contrast tussen Londen en Parijs vervulde bezoekers altijd met verbazing. Terwijl Londen de stad van privacy en verborgen vermaak was, van herenclubs en villa's in de voorsteden, speelde in Parijs het leven zich vooral op straat af. Wenen daarentegen was de hoofdstad van de corso, van geordend en zelfbewust bourgeois vertoon. In de woorden van Donald Olsen:"Elk was .... een kunstwerk, een collectief geschapen complex van gebouwen, straten ... Ervaringen en activiteiten ... dat, om Gibson te parafraseren, diende om het geluk en de waardigheid van de mens te vergroten."
Olfsen ziet de stad echter niet alleen als monument maar vergelijkt tevens het gebruik van ruimte in het Londense huis met vele aparte vertrekken, het Parijse appartement zonder privacy en het Weense Miethaus, waar externe grandeur en de achter elkaar gelegen ontvangruimten tegen alle regels van praktisch comfort ingingen.

De stad als kunstwerk is veel meer dan een studie van drie steden in de 19e eeuw. Olsen gebruikt architectuur, sociale geschiedenis en stadsgeografie om de verschillen te belichten tussen drie maatschappijvormen in hun houding ten opzichte van vreemdelingen, familie, privacy, ruimte en uiterlijk vertoon. Zoals Olsen stelt: "We kunnen steden beschouwen als complexe maar ontcijferbare documenten die ons iets kunnen vertellen over de waarden en aspiraties van hun leiders, ontwerpers, bouwers, bezitters en bewoners."