Nieuwstaat.

Het kistje is 18 centimeter breed en 31 centimeter lang. Breedte en lengte vormen het sterfjaar van ’de wonderlijke alleskunner’ Willem Bilderdijk. Uitgeverij De Zingende Zaag gaf het kistje vol Bilderdijkiana uit naar aanleiding van Bilderdijks 250ste geboortedag en 175ste sterfdag. Dichter, docent, proza- en toneelschrijver Bilderdijk werd begraven in de Haarlemse Bavokerk op 18 december 1831. De deksel van het Bilderdijkkistje is een kleine replica van de grafsteen waaronder Bilderdijk na ’een leven vol sukkelingen’ samen met zijn geliefde Catharina Wilhelmina rust.

Die ’sukkelingen’ staan voor ’het levenslange sterfbed’, zoals classicus Piet Gerbrandy in zijn Bilderdijklezing 2006 stelt. Dat begint vanaf het moment dat Bilderdijk als kleuter gewond raakt aan zijn voet: „Op mijn vijfde jaar kreeg ik door een dartel springen van een buurkind waar ik meê sprak, een trap op den linker voet, die het beenvlies van het middelste lid der groote teen beschadigde, ’t geen, een korte poos niet geacht, welhaast de allerhevigste gevolgen na zich sleepte, en eerst in mijn zeven-en-twintigste jaar genas.” „Wie een groot dichter wil worden”, constateert Gerbrandy, „dient een ellendige jeugd te hebben. Wat dat betreft heeft Bilderdijk geluk gehad.”

Bij het overlijden van Bilderdijk treurt Nicolaas Beets: „Zijn Poezy was wat ze zijn moet – zielsverrukken / Vermogen zich in zang vrymachtig uittedrukken, / Met ’t Hemels koor in reine harmony; / Zy was gevoel en gloed en leven, vuur en krachten, / En kon van donderen tot zuizen zich verzachten / In zuivre Melody.”

Hoewel vrijwel doorlopend ziek (hoofdpijn of anderszins ’gonzingen’) of door opiumdrankjes hallucinerend, dichtte Bilderdijk als een gedreven bezetene. Heel vaak over zijn eigen dood: „Daar streeft in duizlig kringgewemel / Het kakelbonte droomlivrei / En wandelt by den duistren hemel, / Door mist en neveljacht ten rei, / Doorhuppelt aard en lucht en zee / En sleept Verbeeldings wolkkoets meê.”

Piet Gerbrandy: „Het zijn vooral de samengestelde woorden waaraan men Bilderdijk direct herkent: ’kringgewemel’, ’droomlivrei’, ’neveljacht’, ’wolkkoets’, ’wentelkringen’, vlindervlerken’, ’benedenwareldvlak’, ’zin-insluimrend ongevoel’. De ervaring van een droom waarin alles in bonte warreling door elkaar heen vloeit, wordt uitgedrukt in een taal die zelf ook ongewone verbanden legt.”

Het Bilderdijkkistje bevat ook een instructie om van een grafkist een Camera Obscura of fototoestel te maken. En hedendaagse receptuur plus kruidenzakje tegen ’gonzingen’. Hop (humulus lupulus) ’voor de innerlijk verscheurde mens die het dagelijks ontbreekt aan vrede van ’t gemoed. / Is dit kruid, in voor- en tegenspoed, het allerdierbaarst goed’. Kattensnor of rattebaard (koemis koetjing): „Tegen de dood is geen kruid opgewassen. Toch zal de verzuurde mens die dagelijks reikhalst naar het graf enige verlichting ondervinden door regelmatig gebruik van rattebaard.”

Een porseleinen schoteltje completeert het Bilderdijkkistje. Ter bestrijding van die ’vreeslijke gonzingen’ liet hij zijn vrouw schoteltjes verwarmen op de kachel die hij in een kruinkapje op zijn hoofd droeg.