Opstellen

Er lijkt geen ontkomen meer aan. Op de rand van de volgende eeuw is de mens een mediamens geworden. We worden permanent omringd, zo niet overstroomd door audiovisuele indrukken van buitenaf, over heden en verleden, die met een druk op de knop hoorbaar en zichtbaar gemaakt kunnen worden. Wat betekent deze visualisering van de wereld voor ons bewustzijn en voor de maatschappij waarin we leven? Na een inleidende beschouwing over 'beeld en bewustzijn' volgen tien opstellen over het effect dat 'het beeld' in de negentiende en vooral twintigste eeuw heeft gehad op mens en maatschappij. Onderwerpen die worden behandeld zijn onder andere: de beginjaren van de film, de ontwikkeling van de betekenis van televisie (van 'venster op de wereld' via 'nationaal medium' tot de 'bevrediger van de intiemste behoeften') en de discussies over openbare kunstwerken en standbeelden. De rode draad door de bundel is dat er sprake is van een politieke, artistieke en morele 'strijd om het beeld' en dat de betekenis van beelden afhankelijk is van de context waarin zij gelanceerd worden. Tegenover de stelling "wie het beeld beheerst, beheerst de betekenis" wordt de optimistische stelling betrokken dat het de mens zelf is die, bewust of onbewust, bepaalt welke betekenis beelden voor hem of haar hebben.

Henri Beunders is hoogleraar Geschiedenis van maatschappij media en cultuur aan de Erasmus universiteit te Rotterdam.