Als in de tweede helft van de achttiende eeuw de belangstelling voor de Middeleeuwen en de volkspoëzie groeit, breekt overal in Europa de rage van de romance los. Het blijkt een elastisch genre, want romances zijn er in soorten en maten. De meeste ontlenen hun stof aan de Middeleeuwen en vertellen in een ridderlijke setting wonderbaarlijke gebeurtenissen over gedwarsboomde liefdes met veelal een tragische afloop. Sommige putten uit het nationale verleden en reppen van heroïsche daden ten dienste van het vaderland. Weer andere spelen in de eigen tijd en beschrijven aandoenlijke voorvallen uit het leven van alledag. De toonzetting is meestal eenvoudig en ongekunsteld, zoals het volkspoëzie betaamt. De ernst overweegt, maar een satirische of burleske benadering is het genre evenmin vreemd. Gemeenschappelijke noemer in die bonte verscheidenheid vormt de concentratie op één bijzondere gebeurtenis, verpakt in rijmende, gewoonlijk vierregelige strofen. Verhalen in een notendop zijn het, miniromans, uitermate geschikt om uit het hoofd te leren en te zingen, vergelijkbaar met de hedendaagse smartlap of videoclip.
Ook Nederlandse dichters waagden zich aan de romance, zoals Bellamy, Felth, Bilderdijk, Staring en Tollens, naast nu vergeten derderangs poëten.
Deze bundel bevat eenstaalkaart, rijp en groen, van de Nederlandse romance-poëzie uit de late achttiende en de vroege negentiende eeuw, geplukt uit de verzamelbundels van de toonaangevende dichters, maar ook opgevist uit obscure almanakken, en toegankelijk gemaakt voor de lezer van nu.
Willem van den Berg is hoogleraar Nederlands aan de Universiteit van Amsterdam - hij schrijft over de literatuur van de romantiek.
Hanna Stouten is hoogleraar Nederlandse letterkunde aan de Sorbonne; zij schrijft over de literatuur van de achttiende eeuw.