Actie en reactie. Een inleiding in de rechtssociologie gaat over de wisselwerkingen tussen recht en samenleving. Tal van acties uit de periode 1968, zoals het kraken van woningen, leiden anno 2015 tot een reactie, namelijk een strafrechtelijk kraakverbod. Terwijl de activisten uit de jaren zestig kraken zagen als een middel om de woningnood aan de orde te stellen, wonen de studenten van nu met medewerking van makelaars in woningen om kraken te voorkomen. Kraken en anti-kraken staan daarmee symbool voor de inhoud van dit boek.

Deze inleiding heeft als belangrijkste thema 'de betekenis van recht en geld voor gewone mensen'. Terwijl in het publieke domein 'de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen', is in het private domein de wet van David Caplovitz van toepassing: 'The poor pay more'. Er bestaat een spanning tussen de ongelijkheid van mensen in de samenleving en degelijkheid voor de wet. De vraag is dan: is het recht een effectief instrument voor de emancipatie van de zwakke groepen, of beschermt het recht de gevestigde orde? Het recht moet responsief zijn, dat wil zeggen openstaan voor de behoeften van de samenleving. Maar het rechtssysteem heeft ook een gesloten en autonoom karakter.

In deel I wordt de rechtssociologie als een empirische wetenschappelijke discipline beschreven. Daarna behandelen we in deel II 'wetgevingspraktijken', achtereenvolgens de openbare totstandkoming van wetten, de onderhandelingsprocessen tussen ambtenaren en belanghebbenden en de gevolgen die een wet in de praktijk heeft. Een concreet voorbeeld is de regulering van gokken.

In deel III staat de juridische dienstverlening van de advocatuur als vertrouwensberoep centraal. We kijken naar de balie, zowel vanuit het perspectief van het commercieel ondernemerschap als van de verantwoordelijkheid voor de toegang tot het recht voor alle burgers. Deel IV behandelt de maatschappelijke kritiek op rechters, alsmede d reacties vanuit de rechterlijke macht. We sluiten dit deel af met een hoofdstuk over mediation.

In het laatste deel onderzoeken we de mogelijkheden om met behulp van recht een maatschappelijk probleem, burgers met te veel schulden, aan te pakken. De Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP) is een voorbeeld van instrumentele beleidswetgeving. Zowel de totstandkoming als de uitwerking ervan komen aan de orde.