De roman MOEDER, WAAROM LEVEN wij? (1932) van Lode Zielens (1901-1944) werd door Marnix Gijsen verwelkomd als 'het eerste grote boek van de nieuwe generatie', terwijl Gerard Walschap juichte 'omdat het krachtdadig de traditie onzer slappe romankunst afsnijdt.' Voor Zielens door een V2-bom in Antwerpen omkwam, beleefde zijn met de Driejaarlijkse Staatsprijs bekroonde roman al een zesde druk.

Waaraan is die waardering toe te schrijven? Zielens, afkomstig uit het Antwerpse Sint-Andrieskwartier, de 'parochie van miserie', bekijkt de sociale wantoestanden in de grootstad door de ogen van de kleine man, vanuit kikvorsperspectief. Daardoor maakt hij de identificatie van de lezer met zijn personages mogelijk. Bovendien is zijn engagement geen loze kreet, maar doordrongen van een marxistisch aandoende maatschappelijke analyse. Ten slotte verruimt hij de sociale problematiek tot een algemeen menselijk tekort: existentiële onmacht en kwellende seksualiteit ('wij lijden omdat wij leven'). Het is duidelijk dat Lode Zielens als een voorloper van Louis Paul Boon en Piet van Aken kan worden beschouwd. Er wordt bij Zielens flink wat geleden: armoede, onrecht, oorlog, huwelijksproblemen, onbeantwoorde liefdes, kindermishandeling, incest. En tussen al die ellende staat dan de aanbeden vrouw (zoals Netje), met haar heroïsche levenskracht en haar eindeloos geduld. Ook het kind, de natuur en de muziek worden contrapuntisch opgevoerd, in een wereld die voorts niet deugt. Maar steeds blijft de auteur overeind. Hij tracht het geluk te veroveren, 'dat erin bestaat te geloven aan het leven.' In de poel van het duistere bestaan zorgt hij voor 'een slotakkoord van vertrouwen en optimisme.' Dat het hoge soap-gehalte van Moeder, waarom leven wij? ook nu nog aanslaat, blijkt uit de succesrijke VTM-televisiebewerking van 1993.